Soms zit het mee, en soms zit het tegen ……

De crisis is zo’n 7 jaar geleden begonnen geloof ik. 7 magere Jaren inmiddels. Dus dan zouden er 7 vette Jaren kunnen volgen.  Maar helaas, resultaten uit het verleden geven geen garantie voor de toekomst.

In die 7 magere Jaren zijn er heel wat bedrijven onderuit gegaan. Ik lees net dat er weer een collega mee gestopt is. Op 10 juni is het faillissement van Krusing Engineering uit Schiedam uitgesproken. En dat is niet leuk. Het was net zo’n soort bedrijf als het onze. Maar wel wat meer gericht op grotere producten en de kleine series. Maar wat heet grotere producten? Wij vinden alles boven de 60 mm al groot. Zij hebben wel eens iets gedraaid wat wij zelf te groot vonden, en wij hebben voor hen wel eens een serie klein draaiwerk gemaakt.  Da is alweer een tijdje geleden, want als er minder werk is dan houd je zoveel mogelijk in eigen huis. Ook als je het dan minder efficient maakt, als je het maar niet minder GOED maakt.

En dat was het probleem niet bij Krusing Engineering. Ik kende ze als gedegen vaklieden.

 

Misschien liepen ze soms wat erg voorop. Met onlangs ook een nieuw CAD en een ERP systeem. Je kunt ook aan vernieuwingsdrift ten onder gaan. Laat dat echter nooit een excuus zijn om alles bij het oude te laten. Want wij zijn 25 jaar geleden ook begonnen met de overstap van curven gestuurde draaiautomaten naar CNC Draaimachines. Vernieuwing hoort er bij?  Ik heb geen idee wat er mis gegaan is. Een paar maanden geleden leken ze nog “alive and kicking”. En nu dus niet meer. Dat is jammer voor hen, en een waarschuwing voor iedereen in onze branche. 

Alle voortzetting is moeilijk

Beginnen met een blog valt wel mee, maar na een tijdje val je in herhalingen. Vandaar de aanhef: alle voortzetting is moeilijk. En zojuist zag ik dat ik een stukje uit oktober verleden jaar niet gepubliceerd had. Stond kant en klaar te wachten op die éne muisklik. Ook niet zo'n handige voortzetting. Sinds dat stukje hebben we weer nieuw truukjes bij geleerd, of meer handigheid opgedaan met ons inmiddels bekende zaken. Titanium draaien is nog geen gemeengoed, maar we schrikken er niet meer zo van. De eerste, bijna onmogelijk geachte, productjes in Hastelloy bleken nou niet direct een eitje, maar uiteindelijk best goed te doen. En zo maak je na ruim 50 jaar draaien nog vorderingen in onze automatendraaierij. En of dat automatendraaien nu snel opgevolgd zal worden door 3D printen? Ondanks de opkomst van 3D printen zou het me verbazen. Heel complex werk misschien, of werk met holtes, bijvoorbeeld om gewicht te besparen. De laatste keer dat ik vergeleken heb was een 3D printer duurder en trager dan een verspanende machine. Voor relatief eenvoudige producten, dat wel. Nou vind ik onze machines, met tot 7 gestuurde assen al behoorlijk complex, maar op "wereldschaal" valt dat reuze mee. We hebben per bewerkingskant meestal maar één gereedschapshouder in actie (twee kan wel, maar is meestal gewoon niet praktisch), en de bewerkingen zijn best wel recht toe, recht aan. Het doet er niet toe of de beitel rechtdoor gaat, of een fraaie gebogen baan aflegt, zolang de beitelpunt maar bij het materiaal kan komen. Dus verbogen en verborgen holtes, dat kan niet zo simpel op een verspanende (draai) machine. Wij maken dus enkel eenvoudige producten, maar is eenvoud nou niet een kenmerk van het ware? Zolang ontwerpers naar eenvoud streven (door lage prijzen ingegeven) zullen verspanende (draai) bewerkingen blijven lonen.

Wie het kleine niet eert ………………………

Wij zijn dus heel blij met onze Citizen Cincom A20. Compleet met zijn stafaanvoer en hoge druk koelmiddel pomp maakt hij het leven in de automatendraaierij hier weer wat lichter. Die stangen aanvoer automaat hadden we natuurlijk al, anders is een langdraaier hier geen echte draaiautomaat. Tot 20 mm doet hij het uitstekend, met wat meer (verspanings) power dan zijn voorgangers. En dan belt er vandaag iemand of wij langdraaiwerk van rond 40 mm aankunnen. Dan moet ik helaas nee verkopen. Na heel diep nadenken kon ik mij herinneren dat ik wel van langdraai machines voor zulke grote diameters gehoord heb. Maar daar blijft het wel bij, ik heb ze zelfs niet eens gezien. Want als de diameter groter dan, pakweg, 20 à 25 mm wordt verliest een langdraaier terrein op machines die wel een normale snede opdeling kunnen maken. Een langdraaier moet in één keer van de uitgangs diameter naar de uiteindelijke diameter draaien. Als je eerst een klein beetje afdraait, en dan de spil terugtrekt, vervalt bij de volgende snede de ondersteuning door de geleidebus. En als je een diepe snede maakt kun je maar weinig voeding geven, waardoor je vaak lange spanen krijgen, die op den duur zichzelf en het gereedschap in de weg gaan zitten. Ieder materiaal heeft zijn optimale verhouding tussen snedediepte en voeding. En ieder materiaal heeft een specifieke snijweerstand. De specifieke snijweerstand wordt echter groter als de voeding kleiner wordt. Dat betekent dat de voeding nog kleiner gekozen moet worden, de specifieke snijweerstand, en dus de gevraagde snijkracht verder toenemen, waardoor de voeding nog kleiner genomen moet worden, enzovoorts. Bij een diepe snede (en daar is bij een grotere uitgangs diameter meer kans op) kan de voeding dus zo laag worden dat het snij gereedschap eerder glij gereedschap wordt, en er meer warmte dan spanen gemaakt wordt. Natuurlijk zijn er trucs om dat op te lossen. Op onze Manurhin KMX26 zetten wij twee beitels tegenover elkaar, in Z ietsje verschoven, zodat we toch een voor- en nadraaier hebben. Dat kan op vrijwel iedere machine met meerdere gereedschapsdragers. En op de machines waar maar één beitel tegelijk gebruikt kan worden kun je gewoon iedere keer een klein stukje doen, als de ongedraaide staf het contact met de geleidebus maar niet verliest. En op onze Citizen Cincom A20 en op onze KMX26 zit een flexibele geleidebus, die een stuk langer is dan een normale geleidebus. Dan kun je deze truc dus over een grotere lengte tegelijk uithalen. Maar je krijgt uiteindelijk wel een product met wat hobbeltjes. Meestal nauwelijks meetbaar, zo klein, maar wel zichtbaar. En zo is er ook in het automatendraaiwerk altijd nog wat bij te leren. Deze trucs kennen wij al, voor iemand anders is het misschien nieuw. En wij zijn ondertussen bezig Hastelloy en Titanium te leren draaien. Voor een ander misschien gesneden koek, voor ons weer even wennen. Maar het gaat lukken. Voorlopig vooral in de kleinere diameters natuurlijk.

Weer meer

Eindelijk is er een lang gekoesterde wens in vervulling gegaan. De nieuwe Miyano BNJ is binnen, en heeft in vlottempo zijn eerste serie onderdeeltjes er door gedraaid. We wilden al eerder een BNJ er bij, maar toen besloot het werk even uitte blijven. Crisis dus. Nadat we weer een beetje bijgekomen waren gaf de eerste CNC langdraaier aan met welverdiend pensioen te willen. Helaas, er is geen rusthuis voor oude machines, dus het is de sloop geworden. En een hagelnieuwe Citizen A20-7, met 7 gestuurde assen (2 x X, 2xZ , 2x C, één maal Y).En nu was dus de BNJ aan de beurt. Waarom een BNJ ? Welnu, dat is een hele handige machine, compact, veelzijdig, en betrouwbaar. Mijn "filosofie" over automatendraaien komt er keurig in tot uiting. Geen idioot hoge ijlgangen, maar korte wegen. Geen hoge toerentallen, want dan gaat de staf vrolijk kwispelen, waar het draaibeeld dan weer lelijk van wordt. maar wel een aardig koppel, om toch lekker materiaal af te kunnen nemen. 12 aangedreven gereedschappen (maar dan is er geen plek meer voor een afsteekbeitel, dus in de praktijk zullen we er niet snel meer dan 10 gebruiken. Door de grote slag in Y is het ook mogelijk om dubbelspindelhouders te gebruiken om, bijvoorbeeld centerboor en boor samen één gereedschap positie te laten delen. Dus emt allee neen afsteekbeitel/aanslag wel degelijk 12 aangedreven gereedschappen beschikbaar met die dubbele houder!. En aangedreven gereedschappen zijn steeds belangrijker geworden bij het draaien. Ze hebben eigenlijk maar één nadeel, je komt er altijd tekort. Nu hebben we er weer meer, maar het zal mij benieuwen hoe lang het er voldoende zijn.

Lang draaien

De kogel is door de kerk, het ei is gelegd, er gaat een nieuwe langdraai machine besteld worden.Dat stond een paar weken geleden ook op deze Blog. Dus dat is geen nieuws. Wat wel nieuws is dat we voor een merk, een type en een leverancier gekozen hebben. Dus als we het voor elkaar krijgen komt er een hagelnieuwe Citizen Cincom A20. We blijven bij ons vertrouwde merk. En waarom zouden we dat niet doen? Onze eerste CNC langdraai automaat, een Citizen Cincom L16, heeft het 20 jaar volgehouden, en nu staat hij ook nog te draaien. Weliswaar met een paar zeer ernstige beperkingen. We moeten het oude baasje nauwgezet in de gaten houden, maar dat nemen we voor lief. Van een oud gediende, die nooit in een echte ploegendienst gedraaid heeft, heeft deze langdraaier onwaarschijnlijk veel uren op zijn naamstaan. En in de diameters draait hij nog net zo nauwkeurig als altijd. Alleen de lengtematen willen tegenwoordig wel eens een beetje ‘schommelen’. Dat kan met slijtage aan het spanmechanisme te maken hebben, of met een kogelomloopspil. Na een paar maanden zoeken zijn we er nog niet uit. Dus zolang hij blijft draaien mag hij wat simpeler werk doen, dan staat deze draai automaat er niet zo verlegen bij.

Het is nog even spannend geweest, er zijn meer aanbieders van langdraai machines. In de loop der tijd heb ik zeker 3 nieuwelingen gezien die wilden proberen een plaatsje in de markt te veroveren. Ik heb tenminste 3 x de eerste automatendraaierij met een langdraaier van een, voor Nederland, nieuw merk langdraaier kunnen zijn. Dat ging niet altijd succesvol, want van de eerste weet ik dat ze maar één machine verkocht hebben, en nu zelfs helemaal niets meer in europa schijnen te doen. Niet onder eigen naam
tenminste.
Kennelijk zijn wij inmiddels toch een soort autoriteit op langdraai gebied dat dit soort machines (bijna) steeds al eerste aan ons aangeboden wordt.

Ik heb helemaal niets tegen vernieuwing, en al helemaal niets tegen verbetering. Maar omdat niet alle vernieuwing verbetering is houden we deze keer alles bij het oude. Nou ja, alles, het is natuurlijk wel een nieuw type langdraaier, met weer nieuwe mogelijkheden. Het is een heel simpele machine, zeg maar het instapmodel, en hij heeft al meer bewerkingsmogelijkheden dan alle zes onze huidige Citizen langdraaiers. En hopelijk blijft hij net zo lang draaien als zijn voorganger.

Meer drukte

Behalve een nieuwe langdraaiautomaat (zie de blog van gisteren) zijn we ook aan een nieuw ERP systeem toe het huidige systeem (ARGOS) voldoet uitstekend, maar tot op zekere hoogte. Het is in 1998 (of moet ik nu schrijven ‘in de vorige eeuw’) met zorg gekozen en ingericht, en het is up to date gebleven tot in 2003 de steker van de leverancier er uit viel. Sindsdien wordt het systeem niet meer onderhouden, en op een enkele hapering na (die netwerk gerelateerd lijkt) werkt het probleemloos.

Maar ja, onze automatendraaierij is technisch gegroeid in die tijd, en dan is het jammer dat de automatisering daar bij achterblijft.
Dus wordt er een nieuw ERP systeem gezocht. Dat klinkt simpel, en dat is het in eerste instantie ook. Door het opstellen van een lijst met criteria is de long list al heel snel in te korten tot een short list. En dan beginnen de problemen.

In 2007 zijn we ook al eens het hele traject doorgegaan, en op het allerlaatste moment op onze keuze teruggekomen. Wij hadden er al drie maanden mee proefgedraaid, toen er hinderlijke fouten naar voren kwamen. Maar ja, een ERP systeem dat zo dicht bij onze wensen zit, met veel gebruikers in Nederland, zal in 4 jaar tijd toch wel gerepareerd kunnen worden. Dus dit systeem verdient een plaatsje op de shortlist. Alleen, de leverancier wil niet met me in overleg.

Nummer twee uit 2007 wil niet nog een demonstratie geven, want ik heb er al twee gehad. In 2007. Jawel, demonstraties waarbij ik kon zien hoe handig iemand met dit systeem om kan gaan. Ik vergelijk het met fietsen, of kanovaren. Als je een geoefend persoon langs ziet komen ziet het er simpel uit, maar als je zelf voor de allereerste keer op of instapt valt het vaak tegen. Eigenlijk kun je als beginner niet eens oordelen of de betreffende fiets of wat dan ook geschikt voor je is.
Bij een ERP systeem is dat niet anders. Maar net zo goed als je op de kant in een kano wel kan testen of je het zitje comfortabel vind kun je, eenmaal zelf achter de knoppen van een ERP system , als je je dagelijkse handelingen uitvoert, wel bepalen of je er lekker bij voelt, of de manier van werken je aanspreekt. Want de automatisering moet bij het bedrijf passen en niet andersom.

Bij de derde leverancier mocht ik wel zelf testen, en dat ging best goed. Maar ja, met een lege database, telkens keuze uit één item. Dat werkt super overzichtelijk. Automatendraaien is gelukkig een simpel vak (anders had ik er niets van begrepen), maar er is gelukkig meer keuze dan één van alles. Het derde systeem is heel mooi en uitstekend verzorgd. Het lijkt allemaal dingen te kunnen waarvan ik nog niet weet wat ik er mee doen moet. En alle waar is natuurlijk naar zijn geld. Ik verwacht dat dit systeem ook afvalt als ik naar het kosten/opbrengsten plaatje kijk. Het is iets te mooi, iets te automatisch, waardoor er veel 'herstelwerk onstaat. Als de computer zezlf gaat invullen hoeveel materiaal je verbruikt hebt is dat nie altijd overeenkomstig de werkelijkheid. Met een beetje extra aandacht is dat te vermijden (nooit de defaults zomaar accepteren), en dan blijft er een goed systeem over.
Maar ja, als ik het niet netjes met de andere kandidaten kan vergelijken, hoe beslis ik dan welke ik hebben wil? .

Automatendraaien is een simpel proces. Materiaal aan één kant in de machine, en aan de andere kant de producten er uit. Soms moet er dan nog wat met het draaiwerk gebeuren, maar met de huidige machines is dat steeds minder. Tenzij het buiten de deur moet gebeuren natuurlijk, en dan is een goed ERP pakket wel weer handig om aan te sturen en het overzicht te houden. Automatendraaien moet vanzelf gaan, en daar moet ons ERP systeem ons bij ondersteunen.

Druk

Wij draaien druk door. En onder druk gaan dingen stuk. Zo is onze eerste CNC langdraaier onder de druk bezweken. Dat is niet zo vreemd, het brave machientje was 20 jaar oud. Ik vermoed dat het de machine met de meeste draaiuren in onze automatendraaierij is. En het is altijd één van onze meest nauwkeurige draaiautomaten geweest.

Wij zijn nu dus een nieuwe langdraaiautomaat aan het uitzoeken. Er is in die 20 jaar is best veel veranderd aan langdraaiautomaten. En toch ook weer niet. Meer van het zelfde, maar dan sneller. Een langdraai automaat is natuurlijk een merkwaardig stukje techniek. Dat was al zo in de tijd van de curven gestuurde draai automaten, en nu de CN machines de markt beheersen is een CNC langdraai automaat nog steeds een uitzonderlijke draaibank.

Nog even als snelle opfris les: bij een langdraaier (zoals een langdraaiautomaat in de volksmond genoemd wordt) onderscheidt zich van een gewonde draaibank door de geleidebus. Die ondersteunt het product direct bij de snijdende gereedschappen. Bij een langdraaier beweegt het product langs de gereedschappen. In een heel enkel geval bewegen de gereedschappen en de geleidbus samen langs het produkt. Maar omdat de geleidebus en de gereedschappen niet ten opzichte van elkaar bewegen is dit ‘draaitechnisch’ gezien eigenlijk het zelfde.

Dat is bij alle langdraai automaten het zelfde, en daarna beginnen gelijk de verschillen.
20 Jaar geleden hadden wij de primeur om de eerste kleine langdraaier met overname spindel en aangedreven gereedschap (jawel : één aangedreven gereedschap) als toeleverancier neer te zetten.
Bij een curvengestuurde langdraaier was aangedreven gereedschap een stuk lastiger. Bij ons beperkte zich dat tot een zaagfreesje om schroeven van een gleuf in de kop te voorzien. En een overname spil was ook best lastig in het gebruik. De curvengestuurde langdraai automaat was dus bij uitstel geschikt voor grote tot zeer groet series. Zeker als de producten wat bewerkelijker waren

Tegenwoordig is een overname spil en aangedreven de norm bij een kleine langdraai automaat. EN niet één , aangedreven gereedschap, welnee, ik heb ze al met ongeveer een dozijn aangedreven gereedschappen gezien. En instellen is nog steeds bewerkelijk, maar heel veel simpeler dan in de goede oude tijd dat alleen het curven bereken en maken al een dag in beslag nam (als het meezat).

Leve de vooruitgang, op naar een nieuwe kleien langdraaier. Er moet binnenkort besloten worden, en voordat he zo ver is moeten nog heel wat zaken beoordeeld worden. Wat willen we, wat mag het kosten, en wat krijgen we voor dat geld (betrouwbaarheid, duurzaamheid, nauwkeurigheid). Kortom, er is weer een spannende tijd aangebroken. We staan weer onder druk.