Automatisch of niet?

Vandaag had ik weer eens een leuk gesprek met een conculega over draaimachines. Wat is nu het verschil tussen een draaiautomaat en een gewone draaimachine? We zetten in principe de zelfde soort machine in, en mijn conculega vond het vreemd dat ik een lagere prijs calculeerde dan hij gedaan had. Maar ook tussen 'bijna de zelfde machines'zijn natuurlijk verschillen. En dat zit niet alleen in de opties en in de accessoires, maar deels ook in het werkproces. Het belangrijkste verschil bleek onze automatische stafaanvoer te zijn. Die maakt een eenvoudiger werkproces voor serie draaiwerk mogelijk. Staven materiaal van 3 meter lengte worden op de stafaanvoer gelegd, en als de ene staf opgedraaid is pakt de machine, met hulp van de stafaanvoer, de volgende. Het betrof een eenvoudig product, met vrij ruime toleranties. Het betreffende draaideel heeft een vrij korte stuktijd, en een staf is dus ook snel op gedraaid. Als er dan niemand op hoeft te letten of de draaimachine stil staat, en er nauwelijks tijd nodig is om met de volgende staf te laden en door te draaien scheelt dat dus tijd. We draaien dus meer producten per uur. Omdat de machine makkelijk meer uren per dag draait wordt het uurtarief (terug rekenend vanuit een dag tarief) dus lager. Meer producten per uur bij een lager tarief levert dus goedkopere producten op.

Mijn conculega leek enigszins teleurgesteld dat wij deze onderdelen niet op een meer geavanceerde draai automaat zouden maken. Maar de nieuwere, snellere draaimachines hebben ook meer mogelijkheden. En een overeenkomstig hoger tarief. (Ook dat tarief is overigens relatief gunstig, door de toepassing van een zelfde laadmagazijn.) En zo wordt de snelheidswinst van de geavanceerde draaiautomaat in dit geval teniet gedaan door een hoger uurtarief. Want wij proberen, waar mogelijk, altijd het werk op de meest passende machine te maken. En dat is niet per definitie de mooiste of nieuwste draaiautomaat.

Springstof

Ook al draaien wij niet zo lekker (en velen met ons), de wereld draait toch wel door. En dat draaien is niet zo technisch. Vandaag, ter compensatie, dus weer eens een stukje techniek op deze automatendraaiwerk weblog. En ik wil weer een ander leuke gadget van de automatendraaiers aan u voorstellen: de springkop.

Uitwendige schroefdraden kun je onder andere snijden en rollen. Snijden kan met een beitel, die in meerdere passages het materiaal uit de dalen van de schroefdraad verwijdert, of met een snijplaat (ook wel snij-ijzer en soms zelfs snijmoer genoemd). En daar begint de verwarring, want een wisselplaatje waarmee draad gesneden wordt ook wel (draad-) snijplaat genoemd.
Eén van de nadelen van de snijplaat is dat de draairichting om moet keren om de snijplaat van de pas gesneden draad af te draaien. En zowel het omkeren als het afdraaien kosten tijd. Bovendien gebeuren de meeste (voor het gereedschap) dodelijke ongelukken met draadsnijgereedschap op de terugweg. Als de schroefdraad gevormd wordt is de spaanvorming meestal prima onder controle. Want voor deze bewerking is de draadsnijplaat gemaakt. Maar op de terugreis kan de vers gevormde spaan tussen de nieuwe schroefdraad en het snijgereedschap komen. En soms met fatale gevolgen.
Gelukkig heeft een slim persoon ooit iets verzonnen om de snijplaat aan het eind van de schroefdraad open te klappen. Op die manier hoeft er niets omgedraaid of langzaam teruggedraaid te worden. En er is dus ook geen gelegenheid voor de spanen om dit te verstoren. Omdat de draadsnijkop waarmee dit gebeurt aan het eind van de schroefdraad openspring wordt zo’n inrichting een springkop genoemd.
Zo’n springkop is een stuk ingewikkelder dan alleen maar een snijdende moer die open en dicht klapt. Want om aan het eind van de volgende schroefdraad weer open te klappen moet de springkop tussendoor wel dichtgeklapt worden natuurlijk. En zo is er een vernuftige constructie met palletjes en veertjes ontstaan. Maar als je die eenmaal hebt (en snapt) kun je dus wel sneller en betrouwbaarder een schroefdraad maken dan met de meer bekende snijplaat.

We draaien goed,

Soms wordt mij wel een gevraagd hoe wij het maken. En dan is het antwoord vrijwel altijd ‘goed’, tenzij de vraag van een kritische klant komt, en ik bevreesd ben voor een klacht. Nu komt dat gelukkig uiterst zelden voor, omdat wij het gewoon goed maken. Wij draaien dus goed. Eerlijkheid gebiedt echter om te zeggen dat wij op dit moment niet echt lekker draaien. Ook vanmorgen weer een heel tevreden klant gesproken, die met plezier en blij een herhalingsopdracht plaatste. Of wij de onderdelen weer net zo glad wilden draaien als de eerste keer. En dat willen we natuurlijk. Maar gelijk vroeg de klant om ‘crisiskorting’. Nou ja, het is crisis, dus een beetje korting moet er dan wel van af kunnen. Want al draaien wij niet zo lekker, wij willen wel blijven draaien. Er zijn de laatste tijd al te veel toeleveranciers van draaiwerk en automatendraaiwerk gestopt. Dat stoppen moet dus gewoon stoppen. Als ik lees dat Willemsen Metaal, Chinkoe Metaalbewerking, en Fmi Precision, om maar wat (min of meer) vakgenoten te noemen (soms 'gedwongen') hebben moeten stoppen, dan komt het dicht bij. Ik weet ook wel dat een faillissement niet altijd het einde is. Vaak zal er wel een doorstart volgen, maar het geeft toch wel aan dat het water bij deze bedrijven tot boven de lippen stond.
Wij draaien, vooral automatendraaiwerk, goed. En we willen ook lekker blijven draaien. Daarom ‘vieren’ we de crisis met crisis kortingen. Niet dat we daar nu blij van worden, maar met een beetje geluk maken wij u er blij mee. En blije klanten zijn een groot goed voor toeleveranciers.

Oude Wijsheid

De NEVAT (de Nederlandse Vereniging Algemene Toelevering) is door de Hanover Messe onderscheiden met een Certificate of Appreciation. En dat is natuurlijk een blijk van waardering. "Dat wij als Nederlandse toeleveranciers een bijzondere positie hebben op de internationale beurs waar vrijwel alle nationaliteiten zijn vertegenwoordigd, is natuurlijk zeer bijzonder. Zeker in een land dat bekend staat als "Standort Deutschland" en een belangrijke handelspartner is voor de Nederlandse maakindustrie.", aldus Theo Koster, Directeur van de NEVAT.

Als je in Nederland zulke goede toeleveranciers hebt dat zelfs de, als kritisch bekend staande, Duitsers er ‘blij mee weglopen’ zegt dat heel wat. En we zouden suf zijn als we voor toeleveringen ver weg gaan winkelen. Wat je ver haalt schijnt lekker te zijn. Helaas is bijna alles wat lekker is ook ongezond, of op een andere manier slecht. Dat is dus een extra reden om dicht bij huis in te kopen. Of het nu om software, spuitgietwerk, freeswerk of (automaten)draaiwerk gaat. Nederland heeft een zeer goede toelever infrastructuur, en met de huidige bezetting (of het gebrek daar aan) kan ik me niet voorstellen dat men in het buitenland, ver weg of dicht bij, sneller (of goedkoper) terecht kan. Want goedkopere onderdelen inkopen, en vervolgens hogere WW-premies gaan betalen komt nog steeds de eindprijs van het product, en daarmee de concurrentie positie niet ten goede.

Zo blijkt de oude slogan : “Helpt elkaar, Koopt Nederlandsche waar” nog steeds vol waarheid.

Inhaal vraag

Voor u gelezen in het NRC handelsblad van 12 mei 2009:

Onder de kop ‘economie herstelt nu snel’ beschrijft Jan Fransoo (hoogleraar technische bedrijfskunde en logistiek aan de Technische Universiteit Eindhoven) hoe door het harmonica effect in de toeleverketen de hele industrie bij een vermoeden van komende vraaguitval knarsend tot stilstand komt. En dat is inderdaad wat we met zijn allen het laatste jaar hebben zien gebeuren. Men vermoedde dat het slechter zou gaan, en dus zijn de voorraden, die noodzakelijk zijn om zonder wachttijden te kunnen produceren, verminderd.
Maar als de vraag nu niet, of minder sterk dan verwacht, afneemt blijken straks die voorraden opeens nodig. Het gevolg zal een enorme inhaalvraag zijn. En dan worden materialen en tijd bij een toeleverancier schaars, en dus duur.
En dat terwijl de toeleverindustrie nu aan een soort uitverkoop begonnen is. Wij geven echt niet als enigen ‘crisiskorting’. Voor andere toeleveranciers is de uitverkoop helaas meer definitief.
Als u dus voor een prikkie automatendraaiwerk wilt hebben is het nu de tijd om in te kopen.
Sommige materialen zijn echt goedkoop, en kortingen zijn makkelijk te bedingen.
De levertijden zijn nu kort, maar dat is eigenlijk niet zo belangrijk als het om aanvulling van de voorraad gaat. Maar als er na de zomervakanties hinderlijk misgegrepen wordt in de magazijnen van de eindgebruikers kan de levertijd wel eens vervelend uitlopen.

Opnieuw uitgelegd: Automatendraaiwerk.

De oude edities van deze Blog beginnen een beetje in de geschiedenis weg te zakken. En dat is een goede reden om sommige basis begrippen weer eens op te rakelen.


Want wat is dat automatendraaiwerk, waar deze Blog over gaat, nu precies?

Wij draaien draaidelen op automatische machines. Dat zijn draaiautomaten. De meeste draaimachines, dus ook draaiautomaten, zijn tegenwoordig CNC gestuurd. Dus is ons automatendraaiwerk nu automatisch CNC draaiwerk . Dat wil zeggen dat het automatisch gedraaid CNC draaiwerk is, want niet alle automaten draaiwerk is vanzelf (dat is ook een betekenis van ‘automatisch’) CNC draaiwerk.

CNC machines hebben het voordeel dat ze sneller om te stellen zijn naar een nieuw draaideel, en er zijn eenvoudig complexere vormen mee te maken. Een programma voor een CNC draaiautomaat is gewoon veel eenvoudiger te wijzigen dan een curvenset voor een curven gestuurde draaiautomaat. Deze voordelen zijn niet altijd gewenst, want er staan nadelen tegenover.
Een CNC draaimachine is (nog steeds) vaak langzamer dan zijn oudere mechanisch broertje, en op de mechanisch (curven) gestuurde draaiautomaten wordt al veel langer afgeschreven, wat een lager uurtarief tot gevolg heeft.
Een snellere machine meteen lager tarief leidt tot goedkopere producten. Helaas gelden die voordelen niet voor alle producten. Maar wij kunnen gelukkig kiezen, naast onze CNC (lang) draaiautomaten staan er nog steeds een aantal curven gestuurde draaiautomaten beschikbaar.

Cursus

En gisteren heb ik weer een dag Blog overgeslagen. Want ik was naar cursus. Ik probeer voldoende van foto’s en pagina opmaak enzovoorts te leren om de eigen website en drukwerk een beter aanzicht te geven. En toen viel mij weer eens op hoe vanzelfsprekend een vakman met zijn gereedschap omgaat. In dit geval de cursusleider met zijn PC. Alles lijkt vanzelfsprekend, alles gaat vanzelf, en alles valt direct op zijn plek. Tot je zelf aan de beurt bent om het te proberen.

En zo zal het met draaiwerk ook gaan denk ik. Voor ons is het (bijna) vanzelfsprekend dat het goed gaat. We kiezen een draaiautomaat die bij het draaiwerk past. We weten welk gereedschap we daarbij moeten kiezen, en hoe we het in moeten zetten. Voor een buitenstaander zal het er uitzien of het simpel is. En draaiwerk is ook simpel. Tot je het zelf probeert. Want een serie draaiwerk is toch wat anders dan enkele stuks. Als de snijsnelheid en voeding voor enkele stuks optimaal zijn (snel, want dan heb is er minder wachttijd bij de machine) kunnen de gereedschappen wel eens zo hard slijten dat men er uiteindelijk langer over doet, en met hogere gereedschapskosten, dan wanneer je langzamer begonnen was.

Eén van de lessen die voor mij uit deze cursus volgt is dat ik simpele dingen nu zelf kan doen, maar voor vakwerk vraag ik een vakman.

Alles heeft een ritme

Door ‘invloeden van buitenaf’ is deze Blog de laatste dagen wat onregelmatig geworden. En met de kalender van de komende weken in gedachten zal dat nog wel een paar weken zo blijven. Het ritme is dus even verstoord.
En dat is niet omdat er zo weinig te melden is in het automatendraaiwerk, er gebeurt juist van alles. Maar dat vraag soms zoveel aandacht, dat leuke dingen, zoals het schrijven aan de Blog, er gewoon bij inschieten.

Automatendraaiwerk is een vorm van metaalbewerking, en juist in de metaalsector is er enige onrust. Daar hoef ik nu niet over uit te wijden, want daar is in de nieuws en actualiteiten rubrieken voldoende aandacht aan besteed.

Turbulente tijden dus. En juist nu er weinig (draai)werk uitbesteed wordt is het belangrijk om het in één keer helemaal goed te doen. Want foute onderdelen of verkeerde levertijden kunnen u ook uit uw ritme brengen. En verstoring van de productie is gewoon een hinderlijke kostenpost. Dus ook nu is goedkoop nog steeds vaak duurkoop. Omdat dat niet automatisch betekent dat duurkoop ook goedkoop is helpen wij graag, en met een concurrerende prijsstelling.

het kan nog veel mooier glimmen

Glad draaien is een kunst. Snijsnelheid, voeding , beitelgeometrie, de stabiliteit van de hele opspanning (en dat kan best lastig zijn als er een staf materiaal van 3 meter lang in de machine zit), het moet allemaal kloppen. En bij het ene materiaal lukt het beter dan bij het andere. Als het vooral om visueel glad gaat is er gelukkig nog een aanvullende bewerking mogelijk. Vooral ‘technisch glansnikkel’ geeft een mooi resultaat, en in het bijzonder name op messing. Het oppervlak is dan gelijk beschermd, zodat eventuele vingerafdrukken alleen maar uitwisbare sporen achterlaten. Want huidvet bevat zouten die op onbeschermde metalen echt een onuitwisbare indruk achter kunnen laten.

Andere mogelijkheden om meer glans aan producten te geven zijn bijvoorbeeld glans anodiseren, polijsten (elektrolytisch en mechanisch) en verchromen . Allemaal bewerkingen die wij niet zelf doen, maar waar we wel adressen voor hebben. Wij vinden dat we ons moeten beperken tot waar we echt goed in zijn, en dat is automatendraaiwerk. En op onze draaiautomaten kunnen wij dus producten draaien die glad en mooi genoeg zijn om met een ‘finishing touch’ echte uitblinkers te worden.

Als het maar glimt.

Sommige onderdelen komen technische helemaal niet zo kritisch. Als de maten binnen één tiende van een millimeter kloppen is het soms al goed. In automatendraaiwerk kunnen zelfs nog ruimere toleranties voorkomen. Het hoeft niet altijd op een honderdste millimeter te kloppen. Het kan wel, maar als het niet hoeft is het natuurlijk een onnodige kostenpost om het toch zo nauwkeurig te draaien.
Daar kan weer een heel andere, en veel subjectievere, eis tegenover staan: Het onderdeel moet dan vaak MOOI zijn. En die schoonheid wordt natuurlijk in eerste instantie door de beschouwer bepaald. Of iets wel of niet mooi gevonden gaat worden begint natuurlijk al bij het ontwerp. Wij bemoeien ons niet met de esthetica van onderdelen. Wij kunnen wel helpen bepalen of een onderdeel, zoals het er in de eerste schetsen uitziet, draaibaar is. Want het volgende aspect aan de beoordeling is natuurlijk de uitwerking en de afwerking van de gedraaide onderdelen.
Mooi draaiwerk begint dus al bij het ontwerp, inclusief de materiaal keuze, en een duidelijke specificatie. En dan heet zo’n onderdeel misschien heel denigrerend “voor de eksters gemaakt”(als het maar glimt), maar we zullen er zeer zeker ons best op doen. Want al is uiteindelijk ‘visueel aantrekkelijk’ op zijn minst een beetje vaag, en ‘glad en onbeschadigd’ niet zo’n heel technische uitdrukking, wij snappen het echt wel.
Als het ontwerp ook maar rekening houdt met de vlakken waarop een draaiwerkstuk opgespannen moet worden, wat zichtbare sporen achter kan laten. En met dat deel van het ontwerp helpen wij graag. Eén van onze slogans is, geheel terecht: “draaibankiers die meedenken”.

ETG100, en minder

Ik heb al een paar keer heel blij over ETG100 geschreven. Het is een sterk materiaal (100 KG treksterkte per vierkante mm, voor de meer recent afgestudeerden is dat 1.000 Newton / mm^2 !, een treksterkte die bij veredeld 42CrMo4 in de buurt komt!)
Dit materiaal laat zich niet alleen prettige bewerken, maar het is ook ‘vriendelijk voor het gereedschap’. Er staat nu een machine 5400 moertjes (M12 en M16 gecombineerd) te maken. We zijn halverwege de serie, en de eerste boor zit er nog in. Terwijl de calculatie module aangaf dat bij de optimale snijsnelheid er ongeveer 500 à 600 gaten gemaakt kunnen worden voor de boor herslepen moest worden. Bij de tappen voor de M12 gebeurt het zelfde. We zijn met een toevallig aanwezige tap begonnen, en de speciaal aangeschafte tappen voor dit sterke materiaal liggen nog mooi en nieuw te wezen.

En nu blijkt er ook nog een versie ETG materiaal te zijn die 8.8 materiaal, een standaard voor bouten, moeren en andere bevestigings middelen , kan vervangen. Dat is ETG25. Normaal geeft het maken van dit soort ‘eenvoudige’ producten juist veel overlast van spanen, omdat de materialen meer geschikt zijn voor koud vervormen dan om te verspanen.

Ook dit materiaal heeft een nadeel: Het is slecht verkrijgbaar. Maar we hebben nu een proefstaf ontvangen, en aansluitend op de huidige serie gaan we het gewoon proberen. Dan worden ook 'sterkere' bouten en moeren misschien weer gewoon automatendraaiwerk.
En via deze Blog houd ik u op de hoogte.

Uit het hart

Ik heb al een paar keer geschreven over snede opdeling, voeding en snijsnelheid bij de verschillende materialen. Maar daarmee ben je er nog niet. Eén van de meest voorkomende problemen is dat de beitel niet ‘op het hart’ staat..

En wat bedoel ik daar dan mee?

Twee dingen maken het mogelijk dat de beitel snijdt: Snelheid en een goede geometrie (de vorm van de beitel, en alle hoeken). Als de hoogte van beitelpunt niet het zelfde is als de hoogte van het midden van het product veranderen de snij eigenschappen van de beitel. Nu klinkt het een beetje dom: want als de beitelpunt de buitenzijde van het product staat is er altijd wel een lijn vanaf de beitelpunt die door het hart van het product gaat.

En bij kleine producten kan een verkeerde hoogte instelling een (on) behoorlijke invloed op het resultaat hebben. Want hoe kleiner de afstand tot het hart, hoe groter de invloed van een harthoogte verschil van, bijvoorbeeld, een paar tiende mm.
Daarom hebben onze kleine langdraaiers (waarmee we tot 2 mm stafdiameter kunnen draaien) de mogelijkheid om de harthoogte op een honderdste van een millimeter in te stellen. Want een fout van 0,1 mm op 1 mm (straal) is al een fouthoek van bijna 6 graden. Dat is in de zelfde ordegrootte als de snijhoek of vrijloophoek van sommige snijdgereedschappen.

Bij alle draaiwerk, dus ook bij automatendraaiwerk is, naast de keuze van het juiste gereedschap ook de juiste toepassing en opstelling van het gereedschap gewoon heel erg belangrijk. Op sommige machines is helaas de mogelijkheid om de beitel op de jusite hoogte te zetten beperkt tot geknutsel met onderlegplaatjes of latoenkoper. En dat kan een goed resultaat in de weg zitten (of staan), zeker bij kleine productjes, waarbij fouten relatief groeter zijn.

Preek voor eigen parochie

Ik zou natuurlijk een advocaat van de duivel zijn als ik niet aan zou raden om serie draaiwerk uit te besteden. Of, nog erger, als ik aan zou raden om de toelevering van noodzakelijke onderdelen in één of ander ver buitenland onder te brengen. En dat ga ik dan ook niet doen, want er zijn hele goede redenen om draaiwerk (en ander toeleveringen) gewoon in eigen land uit te besteden.

Draaiwerk uitbesteden bij een gespecialiseerd bedrijf biedt natuurlijk het voordeel dat deze leverancier u kan helpen met de keuze van het juiste materiaal. Ook wij weten van materiaalkeuze, snijsnelheid en voeding. Maar we weten (meestal) ook genoeg van de eigenschappen van de diverse soorten RVS, automatenstaal (9SMn28K én ledloy) , aluminium en messing voor uw toepassing. Als u veel gelijke draaiwerkstukken nodig heeft is een automaat altijd sneller, en dus voordeliger dan uw eigen ‘dure’ medewerker. Die bovendien niet altijd blij zal zijn met repeterend werk.
Wilt u meer weten over het uitbesteden van draaiwerk? Dan mag u het altijd aan ons vragen!