woensdag 27 januari 2010

Wat loopt hier voor draad?

Er zijn echt onwijs veel verschijningsvormen van wat wij zo simpel ‘schroefdraad’ noemen. Inmiddels zijn wij zo aan de genormeerde metrische schroefdraden gewend dat wij bijna zouden vergeten dat er nog meer normen voor schroefdraad zijn. En dat zijn lang niet altijd oude normen, veel ‘exotische’ schroefdraden worden nog gewoon toegepast. Daar hebben wij , als toeleverancier van gedraaide onderdelen, ervaring mee. Maar ook de zo vertrouwde metrische schroefdraad doet zich op verschillende manieren voor.

Even heel simpel: een schroefdraad kan wel of niet verzinkt zijn. Zink is hier even een voorbeeld, want naast zink komen er nog een groot aantal andere bedekkingslagen voor. Bedekkingslagen is een mooie term, want het geeft precies aan wat er gebeurt. Als een keurig op maat gesneden schroefdraad met een laag bedekt wordt nemen de diameters toe. Dat wil zeggen, bij een bout. Bij een moer worden de diameters kleiner. En een grotere bout past lastig in een kleiner (schroefdraad)gat. Nu lijkt het probleem niet heel groot, want een elektrolytische (zink)laag is maar vrij dun. Er is wel een addertje onder het gras: Als een laag bijvoorbeeld 10 micron dik is zal de laagdikte aan weerszijden van de schroefdraad gang neerslaan, en dat rondom de hele bout. Door het neerslaan op de schuine kant neemt de effectieve diametergroei sneller toe. Een laagdikte van 10 micron (0,01 mm) geeft dus, theoretisch een toename van de gemiddelde (‘flanken’) diameter van 25 micron. Dat is 0,025 mm. Dat lijkt nog niet de hele wereld, maar wel ¼ van de beschikbare tolerantie op de flankendiameter bij, bijvoorbeeld een M6. En dat is dan alleen maar de bout. In de moer gebeurt ook zoiets. En op de laagdikte zelf zit ook nog tolerantie. Het laat zich dus raden dat een goed passende bout en moer na verzinken niet altijd per definitie weer goed passen. Hier moet bij het draaien van schroefdraad onderdelen die één of andere deklaag krijgen goed rekening mee gehouden worden.

Gelukkig is het probleem niet zo simpel als het lijkt, want een laagdikte wordt door allerlei effecten bij een schroefdraad al vrij snel slecht voorspelbaar. De benodigde toleranties op de laagdikte kunnen dus, afhankelijk van het soort laag, flink toenemen. En daarmee het risico op een slecht passende schroefdraad ook .

Als een onderdeel tegen roest beschermd moet worden is een alternatief voor een deklaag roestvaststaal gebruiken. En schroefdraad maken in roestvaststaal heeft weer zijn eigen eigenaardigheden. In een volgende automatendraaiwerk blog kan ik daar weer op terugkomen.

maandag 18 januari 2010

schroefdraad, ingewikkeld?

Draad, ingewikkeld?

Schroefdraad is niet echt heel ingewikkeld, er is alleen ontzettend veel van. Heel veel verschillende toepassingen gebruiken op de een of andere manier schroefdraad, waar allerlei verschillende eisen aan gesteld worden. Gelukkig zijn er ook veel overeenkomsten.
Eén van de meest opvallende kenmerken van de schroefdraad is de spoed. Dit is de afstand tussen twee opeenvolgende gangen van de schroefdraad. De combinatie van spoed en diepte van de schroefdraad maakt dat de schroefdraad meestal niet in één keer gesneden kan worden. Er zal dus iets verzonnen moeten worden zodat de opeenvolgende sneden die mogelijk zijn om de schroefdraad te maken steeds het zelfde spoor volgen. En dat spoor moet dan ook nog eens precies de gevraagde spoed hebben.

Op de draaibank komt het onder meer op het oog van de vakman aan. De draaier start steeds op het juiste moment de slede met de draadsnijbeitel vanaf het juiste punt, zodat er een gelijkmatige schroefdraad ontstaat. Maar wij werken met automatisch draaimachines. Deze draaiautomaten. Zijn tegenwoordig CNC gestuurd, en werken in principe het zelfde als de draaier deed aan zijn hand draaibank: als de elektronica en vast punt per omwenteling herkent zal de draadsnijbeitel met de ingestelde spoed van het wachtpunt naar het eindpunt vertrekken. De elektronica en de mechanische componenten hebben enige tijd nodig om alle benodigde versnellingen en vertragingen uit te voeren, dus is er een bovengrens aan het toerental waarbij draad gesneden kan worden. Eigenlijk net als bij de draaier die de schroefdraad handmatig maakte, want die had ook tijd nodig om te reageren en alle benodigde bewegingen uit te voeren.

En nu heb ik me even beperkt tot de klassieke vorm van schroefdraad snijden met meerdere passages van een enkelvoudige draadsnijbeitel. Dat is even als voorbeeld, want er zijn talloze manieren om schroefdraad te snijden, zowel in als uitwendig. Ze hebben wel allemaal gemeen dat de gereedschappen die de schroefdraad maken (en dat hoeft niet altijd snijdend gereedschap te zijn) op de een of andere manier precies in de gewenste spoed langs de te vormen schroefdraad moeten bewegen. Er is dus even stof voor de volgend Blogs over automatendraaiwerk.

dinsdag 12 januari 2010

De draad kwijt,

Ik kom, eigenlijk een beetje verbaasd, tot de conclusie dat ik mijn weblog schromelijk verwaarloosd heb. Als de regelmaat er eenmaal uit is (en dat is hij al sinds de vakantie periode) wordt het heel makkelijk om hele grote gaten te laten vallen. En omdat de routine er uit is wordt het ook steeds lastiger om met onderwerpen voor stukjes te komen. Meestal gaat dat vrij associatief, en tijden of na het typen van de ene bijdrage maak ik alvast aantekeningen over de mogelijke onderwerpen van volgende bijdragen. Omdat ik al een tijdje geen Blog bijgehouden heb, zijn er dus ook geen onderwerpen voorhanden. Terwijl ik over automatendraaiwerk nog lang niet uitgeschreven ben. Ik bende draad een beetje kwijt, en om de draad weer op te pakken ga ik me om te beginnen verdiepen in schroefdraad. Want als je tegen draaiers ‘draad’ zegt, denken ze toch eerder aan zaken als spoed en flankenmiddellijn dan aan garens, de kleur of dernier getal. Producten met schroefdraad draaien is één van de oudste toepassingen van draaiwerk. De Engelse benaming voor een draaiautomaat is dan ook screw machine. Dat zijn dus de machines waar je schroeven mee maakt. Dat het merendeel van de draaiautomaten al vanaf de begindagen andere dingen staat te draaien is daarbij even niet belangrijk. Een deel van onze curven gestuurde draaiautomaten is zelfs niet eens in staat om zonder grote kunstgrepen een fatsoenlijke schroefdraad te maken. Stof te over dus, en vanaf binnenkort is er op deze plek weer een frequente (ik mik op tenminste wekelijkse) update van het automatendraaiwerk blog.