Automatendraai materialen kennis, deel I

Ik ben niet echt een deskundige op materiaal gebied. Dat komt omdat wij ons vooral beperken tot makkelijk verwerkbare materialen. Want dat is gewoon een belangrijke voorwaarde om met een betrekkelijk kleine, dus lichte machine (zo krijg je meer machines in je hal) veel producten te maken.

Favoriet bij de automatendraaiers was altijd messing, MS58, CuZn39Pb3.
Kijk zelf maar eens in de bouwmarkt hoeveel CV en sanitair onderdelen er van messing gemaakt zijn, al dan niet vernikkeld.
Dit materiaal is extreem kortspanig, geeft vrijwel geen gereedschap slijtage, en het is heel eenvoudig te recyclen. In de tijd dat speciale vormen met speciaal profiel gereedschap moesten worden was dit materiaal dus goud waard. De belangrijkste component is koper, en in deze geëlektrificeerde wereld is koper, als geleider, heel erg in trek. Tegenwoordig kost koper dus goud geld, en als grondstof is het voor automatendraaiwerk een beetje achterhaald. Met de moderne CNC techniek zijn bijna alle realiseerbare vormen met standaard gereedschap te maken. En gereedschap slijtage is met hardmetalen wisselplaatjes een minder groot probleem dan met het speciaal geslepen profiel gereedschap van vroeger.
Messing heeft nog steeds het voordeel dat het tamelijk ongevoelig is voor oxidatie. Dat is één van de redenen dat het nog steeds veel voor ‘natte’ toepassingen (zoals sanitair en CV) gebruikt wordt. En het is nog steeds makkelijk te recyclen, zodat bij ‘holle’ producten, in hele grote series, vrijwel alleen het echt gebruikte materiaal betaald hoeft te worden. De spanen kunnen, bij voldoende volume, vaak tegen een bescheiden bedrag weer omgewerkt worden tot volwaardige staven.

Daartegenover staan ook wat nadelen: Messing bevat lood (daar dankt het zijn goede eigenschappen grotendeels aan), en lood is een ‘verdacht’ materiaal. Door internationale wetgeving en verdragen wordt het gebruik van lood aan banden gelegd. Over het algemeen terecht, maar in heel veel toepassingen is gebonden lood, zoals in deze legering, tamelijk onschadelijk. Toch lijkt het me niet aan te bevelen om altijd maar water te drinken dat veel met loodhoudend messing in contact geweest is.
Messing is, door de hoge koperprijs, duur. Zelfs nu alle metaalprijzen heel fors gezakt zijn is messing nog steeds duurder dan staal.
Messing geeft heel korte spanen. Dat is met draaien vaak een voordeel. Totdat je producten moet uitzoeken of een machine moet schoonmaken. De scherpe naaldjes, ook wel kopervlooien genoemd, zetten zich vast in je kleding (en vooral sokken), en ze kunnen je nog vele wasbeurten achtervolgen. Ook in je vel zijn ze niet fijn.
De kopervlooien gaan ook overal in de machine zitten op plekken waar je ze niet hebben wilt, en richten schade aan in afdichtingen, het koelsysteem enzovoorts.

Samengevat: Messing was een onmisbaar materiaal voor het draaien op draai automaten, maar gelukkig is er nu wat beters voor.