Hoezo dwang?

Bij het vorige item, over roltappen, heb ik even de term ‘gedwongen spoed’ laten vallen.
Mogelijk heeft iemand dat opgeraapt, en zich verwonderd afgevraagd wat ik daar nu weer mee bedoel. Gedwongen spoed is dus NIET dat een kant te laat besteld heeft, en de onderdelen toch op tijd wil hebben. Dan MOET je je haasten om de spulletjes op tijd klaar te hebben. Dat is ook wel een vorm van gedwongen spoed, maar niet precies wat ik bedoel met betrekking tot roltappen. Deze vorm van gedwongen spoed is overigens heel simpel te voorkomen, namelijk op tijd bestellen. En voor afnemers die regelmatig bestellen, en waarbij deze vorm van gedwongen spoed wel eens voorkomt houden wij vaak een kleine buffer voorraad aan, zodat we zelfs onder dwang de spoed kunnen vermijden, maar gewoon heel snel een eerste deellevering kunnen doen.

De gedwongen spoed die ik bedoel heeft betrekking op schroefdraad. Als je een schroefdraad tapt kun je de tap zelf zijn weg laten zoeken. De tap wordt dan eerst tegen het te tappen gat aangeduwd, en als de tap gaat snijden werkt hij zich aan zijn eigen schroefdraad voorwaarts. De eerste gang va neen op deze manier gemaakte schroefdraad is meestal van wat mindere kwaliteit, en de reden dat een afkeur pen kalbier voor een schroefdraad vrijwel altijd 1 tot 1,5 gang in een inwendige schroefdraad te draaien is. Omdat de tap eerst tegen het product aangeduwd wordt, en de tap vervolgens zichzelf naar voren trekt moet de tap dus in een verende tapkop opgespannen worden, anders zijn deze bewegingen onmogelijk.

Je kunt de tap ook precies met de spoed van de te maken schroefdraad per omwenteling naar voren (en na het snijden) weer naar achter brengen. In dat geval is de beweging van de tap precies in overeenstemming met de draad die gesneden (of gerold) moet worden, en de schroefdraad is beter van vorm, al vanaf de eerste gang. Het tweede voordeel is een kleinere slijtage aan de tap. Hierdoor is het ook mogelijk om in lastiger materialen een schroefdraad te tappen. Er is wel een ingewikkelder machine voor nodig. In de tijd dat (tap) machines mechanisch gestuurd werden was er per spoed een (verwisselbare) geleide patroon nodig. Bij moderne CNC machines regelt de besturing dit soort zaken. Er is wel een nauwkeurige en snelle CNC besturing nodig, want ook ‘micro schokjes’ bekorten de levensduur van de tap, en maken de draad minder zuiver.

Onze nieuwste draai automaten hebben allemaal aangedreven gereedschappen voor axiale en radiale schroefdraad gaten met de mogelijkheid van tappen met gedwongen spoed. Dat is zeker voor kleine schroefdraadgaatjes een hele verworvenheid.